Μήλου ανάγνωσμα

«Λόλα... να ένα μήλο»

Η φράση, σφηνωμένη στον παιδικό μαθητικό εγκέφαλο, είναι μία από τις πρώτες ισχυρές αναμνήσεις του φρούτου, αν εξαιρέσουμε τις μωρουδιακές φρουτόκρεμες και τα καραμελωμένα μήλα της προσχολικής ηλικίας στα λούνα παρκ, εκτός κι αν κάποιος έχει τραυματικές εμπειρίες από ένα σκληρό κομμάτι φρούτου που του κάθισε στον λαιμό. Το φρούτο, με ιστορία που χάνεται στις απαρχές του χρόνου, κουβαλά στους σπόρους του συμβολισμούς αιώνων, θεραπευτικές αλλά και μεταφυσικές ιδιότητες που υπερτονίζονται στις διαφημιστικές καμπάνιες και χρησιμοποιούνται στη λογοτεχνία, ενώ συνδέεται... άρρηκτα με τις θετικές επιστήμες και έχει χαρίσει το όνομά του σε μια από τις μητροπόλεις του κόσμου.

Η ιστορία του μήλου ξεκινά από την αρχαία Αίγυπτο όπου, όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι ιστορικοί, περίπου τον 13ο αιώνα π.Χ. ο Φαραώ Ραμσής φύτεψε τις πρώτες μηλιές στις όχθες του Νείλου. Αλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι έχουν βρεθεί απολιθώματα μήλων σε διάφορα χωριά της Ελβετίας, τα οποία χρονολογούνται από τη Λίθινη Εποχή. Εμείς βέβαια ξέρουμε ότι τα πρώτα μήλα εμφανίστηκαν με τη δημιουργία του κόσμου στον Κήπο της Εδέμ. Στην αρχαία Ελλάδα, πάντως, οι αναφορές της μυθολογίας μιλούν για τα μήλα στον Κήπο των Εσπερίδων και οι αναφορές σχετικά με την καλλιέργεια των μήλων ξεκινούν τον 7ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, τα μήλα αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι των γαμήλιων τελετών, και μάλιστα όταν κάποιος έριχνε ένα μήλο προς το μέρος μιας γυναίκας, αυτό ισοδυναμούσε με πρόταση γάμου. Εμείς ξέρουμε ότι η προσφορά μήλου, ειδικά εάν πρόκειται γι' αυτό της Εριδος, ισοδυναμεί με τον Τρωικό Πόλεμο.

Φιρίκια, μανιές, λαδόμηλα, φακηλάτα, χαϊβάνια, μαρκέικα, καραουλάνια... Στην Ελλάδα υπήρχαν εκατοντάδες ποικιλίες μήλων -μόνο στο Πήλιο καταγράφηκαν το 1889 τριάντα δύο είδη. Σήμερα στα μανάβικα, στις λαϊκές αγορές και στα σουπερμάρκετ βρίσκεις παραδοσιακά τέσσερις, το πολύ πέντε ποικιλίες. Οι καρποί είναι προκλητικά ομοιόμορφοι, προκλητικά χωρίς άρωμα, σαν να φύτρωσαν στο φωτοτυπικό και όχι στο δένδρο.

Η Εύα είναι ο πρώτος άνθρωπος που συνέδεσε την ύπαρξή του με το μήλο. Αυτός που την... πλήρωσε, βέβαια, ήταν ο Αδάμ. Το γνωστό «μήλο του Αδάμ» μάλλον ήταν το κομμάτι που του κάθισε στον λαιμό. Επίσης εάν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, αντίστοιχα δικαιώματα στο φρούτο, εκτός από την Εύα έχει και ο όφις. Το μήλο ονομάστηκε «ο καρπός του κακού και της γνώσης»...

Αλήθεια βέβαια είναι ότι αν κόψουμε κάθετα ένα μήλο, εμφανίζεται ένα αστέρι πέντε άκρων, σύμβολο της γνώσης. Βασιζόμενοι σ' αυτή την παρατήρηση αλλά και στη σφαιρική του μορφή, σύμβολο πληρότητας, και στη γλυκιά του γεύση, οι πρώτοι ερμηνευτές ονείρων συνέδεσαν το μήλο με τις γήινες απολαύσεις αλλά το έκαναν σύμβολο και της αναγκαιότητας για επιλογή. Ετσι λοιπόν, αν ονειρευτούμε ότι τρώμε ένα κόκκινο μήλο σημαίνει ότι επιλέγουμε την ακόλαστη, υλική ζωή. Αν πάλι το μήλο είναι πράσινο, τότε η ζωή θα είναι γεμάτη από δουλειά, δυσκολίες και πόνο ή, αν είναι παραγινωμένο, γεμάτη από απάτες και αυταπάτες-ψευδαισθήσεις. Αν περιοριζόμαστε στο να το βλέπουμε αλλά δεν το τρώμε, σημαίνει ότι επιλέγουμε την άλλη πλευρά της ευτυχίας, πιο ανθεκτική, βαθιά και πνευματική.

Τα μήλα παίρνουν στη συνέχεια οι Εσπερίδες, στον κήπο τους, μόνο που αυτές τα είχαν χρυσά, και δεν μπορούσαν να τα απολαύσουν, καθώς βρίσκονταν συνέχεια σε επαγρύπνηση μην τυχόν τους τα κλέψουν, με απροσδόκητες συνέπειες. Ενα τέτοιο μήλο, χρυσό από τον Κήπο των Εσπερίδων, κλήθηκε ο Πάρις να χαρίσει στην ομορφότερη θεά και η επιλογή του προκάλεσε τον έρωτα που οδήγησε στον πόλεμο, ο οποίος έγινε ομηρικό έπος.

Εκατοντάδες χρόνια μετά, ο Θεόφιλος δεν είχε μελετήσει μυθολογία για να πάρει το μάθημά του και προσέφερε το σωτήριο έτος 830 στο Βυζάντιο ένα χρυσό μήλο στην Κασσιανή, για να το πάρει πάλι πίσω, με μια κίνηση αντρικής κυριαρχίας και συντηρητισμού για τη θέση των γυναικών.

Μυστήριο καλύπτει ακόμη και σήμερα την επιλογή του μήλου από τον Γουλιέλμο Τέλο για να επιβεβαιώσει το ταλέντο του στην τοξοβολία, ενώ στις τάξεις των φρούτων ενισχύεται η πεποίθηση διάκρισης υπέρ του συγκεκριμένου καρπού. Επίσης, το γεγονός ότι ένα μήλο έπεσε στο κεφάλι του Νεύτωνα θεωρείται υπεύθυνο για τη διατύπωση του νόμου της βαρύτητας και της δημιουργίας των νευτόνειων δυνάμεων.

Ενισχυμένη είναι η παρουσία του μήλου και στους μύθους, τους θρύλους και τα παραμύθια σε όλη την Ευρώπη, ως ένα από τα πιο παλιά και ευρέως αναγνωρισμένα σύμβολα - σύμβολο απαγορευμένης γνώσης αλλά και της αιώνιας νεότητας. Κορυφαίο το μήλο της Χιονάτης, χρόνια αργότερα ως σύμβολο ίασης και νεότητας χρησιμοποιήθηκε από τον Κ.Σ. Λιούις ως κεντρικό στοιχείο για τη δημιουργία του παραμυθένιου κόσμου της Νάρνια, ενώ στα μεταμοντέρνα παραμύθια της Φρουτοπίας πρωταγωνιστεί ο Εμίλιος, το Μήλο του Τριβιζά.

Επιστρέφοντας στις επιστήμες, μπορεί χιλιάδες παιδιά να έμαθαν να διαβάζουν με το «Λόλα, να ένα μήλο», αλλά άλλα τόσα έμαθαν να κάνουν μαθηματικές πράξεις, γιατί η Λόλα -που φαίνεται ότι λάτρευε τα μήλα- πρωταγωνιστούσε στις σελίδες των πρώτων βιβλίων μαθηματικών μαζί με την αδερφή της την Αννα, με την οποία αντάλλασσαν συνεχώς μήλα και μαθηματικές πράξεις. Το μήλο συνδέεται επίσης με την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, χαρίζοντας το όνομά του στη Νέα Υόρκη = Μεγάλο Μήλο, αλλά και με την πληροφορική, λόγω της Apple. Στον χώρο της μόδας το μήλο μπαίνει δυναμικά διεκδικώντας, σε αντιπαράθεση με το αχλάδι, τον ένα από τους βασικούς τύπους γυναικείου σώματος, ενώ γίνεται το αγαπημένο φρούτο της Ντόνα Κάραν, η οποία κάνει το πράσινο αλλά και το κόκκινο μήλο κολόνια. Για τις αναφορές του μήλου στη μουσική και τα τραγούδια δεν έχουμε χώρο να γράψουμε και ξεκλέβουμε μερικές σειρές μόνο για χάρη του δίσκου «White Album» των Beatles, όπου γύρω από την τρύπα του δίσκου, στο κέντρο, υπήρχε στη θέση του συνηθισμένου κύκλου η τομή ενός μήλου.

Μεταφορά για την ψυχή του μήλου παραμένει η παροιμία «Το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει», κάνοντας όλους μας να λυπόμαστε τα αχλάδια και τα πορτοκάλια, που δεν έχουν κερδίσει αντίστοιχη θέση στην καρδιά μας.



Παντζαροσαλάτα με μήλα και γιαούρτι
(από την ιστοσελίδα www.sintagesmamas.com)

Υλικά

**1 κιλό παντζάρια

**2 ξινόμηλα

***200 γρ. στραγγιστό γιαούρτι

**50 γρ. μαγιονέζα

**2 σκελίδες σκόρδο

***2 κουταλιές σούπας ξίδι (1 για το βράσιμο και 1 για το ράντισμα)

***4 μεγάλα καθαρισμένα καρύδια

***λίγο ψιλοκομμένο βασιλικό

***ένα κοφτό κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη

Εκτέλεση

Βράζουμε τους βολβούς από τα παντζάρια μέσα σε νερό, ξίδι και τη ζάχαρη.

Μόλις βράσουν τα παντζάρια, τα ξεφλουδίζουμε, τα αλατίζουμε, τα ραντίζουμε με λίγο ξίδι και τα αφήνουμε να στραγγίσουν σε ένα σουρωτήρι. Στη συνέχεια τα κόβουμε σε μικρά κομμάτια. Καθαρίζουμε τα μήλα και τα τρίβουμε στον τρίφτη. Σε ένα μπολ αναμειγνύουμε τα μήλα με τα παντζάρια, ρίχνουμε μέσα το γιαούρτι, τη μαγιονέζα, το σκόρδο, το ξίδι και τα ανακατεύουμε όλα μαζί απαλά. Βάζουμε τη σαλάτα 1-2 ώρες στο ψυγείο να κρυώσει. Προτού σερβίρουμε την παντζαροσαλάτα, την πασπαλίζουμε με ψιλοκομμένο φρέσκο βασιλικό και τη στολίζουμε με τα καρύδια.


Μπισκότα με μήλο
(από την ιστοσελίδα www.gourmed.gr)

**4 ½ φλιτζάνια αλεύρι

**250 γρ. φρέσκο βούτυρο λιωμένο

**2 κουταλιές της σούπας γιαούρτι

**½ φλιτζάνι ζάχαρη άχνη

**3 κουταλάκια του γλυκού μπέικιν πάουντερ

**1 βανίλια

Για τη γέμιση

**3 μήλα

**1 κουταλάκι του γλυκού κανέλα

**3 κουταλιές της σούπας ζάχαρη

**1 φλιτζάνι χοντροκομμένα καρύδια

**½ φλιτζάνι σταφίδες

Εκτέλεση:

Ανακατεύουμε τα στεγνά υλικά με το γιαούρτι. Στη συνέχεια, προσθέτουμε το βούτυρο, που πρέπει να είναι σε θερμοκρασία δωματίου, και ζυμώνουμε καλά. Σκεπάζουμε τη ζύμη με μία υγρή πετσέτα και την αφήνουμε να περιμένει.

Στο μεταξύ ετοιμάζουμε τη γέμιση. Καθαρίζουμε τα μήλα και τα τρίβουμε στο χοντρό μέρος του τρίφτη. Τα ανακατεύουμε με τα υπόλοιπα υλικά και τα ψήνουμε για λίγο σε χαμηλή φωτιά. Ανοίγουμε τη ζύμη σε χοντρό φύλλο και κόβουμε τρίγωνα κομμάτια. Βάζουμε στο πλατύ μέρος του τριγώνου λίγη από τη γέμιση και το τυλίγουμε. Τοποθετούμε τα μπισκότα σε βουτυρωμένο ταψί και τα ψήνουμε στους 180°C μέχρι να ροδίσουν. Οταν είναι έτοιμα τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη.